Kiểm toán nội bộ là hoạt động kiểm tra và đánh giá hệ thống quản lý, tài chính và hoạt động của tổ chức, doanh nghiệp. Vì thế mà kiểm toán nội bộ đóng vai trò quan trọng. Việc đánh giá kiểm toán nội bộ sẽ giúp tổ chức cần xem xét và cải thiện hoạt động để nâng cao hiệu quả. ONTAX sẽ cung cấp cho bạn toàn bộ về khái niệm, vai trò, quy chế cũng như quy trình kiểm toán nội bộ trong bài viết này.
Mục Lục Bài Viết
Kiểm toán nội bộ là gì ?
Kiểm toán nội bộ là một hoạt động tư vấn và đảm bảo đảm bảo độc lập, để nhằm mục đích khách quan là tăng thêm giá trị và giải quyết các hoạt động của tổ chức. Kế toán nội bộ sẽ giúp các tổ chức đạt được mục tiêu mong muốn thông qua việc áp dụng các phương pháp có hệ thống và kỷ luật để đánh giá và nâng cao hiệu quả thông qua quy trình quản lý, kiểm soát và quản trị rủi ro.
Hay nói một cách khác dễ hiểu kiểm toán nội bộ là một bộ phận bao gồm con người trong tổ chức, doanh nghiệp đưa ra những đánh giá khách quan và độc lập về hệ thống, tổ chức và quy trình để nhằm mục đích đảm bảo được tính toàn vẹn của thông tin tài chính kế toán cũng như các vấn đề liên quan đến quy trình và hoạt động thúc đẩy phát triển kinh doanh.
>> Tham khảo thêm: Kế toán doanh nghiệp là gì ?
Vai trò và mục tiêu của kiểm toán nội bộ
Kiểm toán nội bộ đóng vai trò quan trọng trong mọi hoạt động của tổ chức, doanh nghiệp. Việc kiểm tra và đánh giá kiểm toán nội bộ sẽ mang lại nhiều lợi ích cho tổ chức, doanh nghiệp kiểm soát được hệ thống nội bộ, đạt được những mục tiêu mong muốn thông qua việc kiểm soát của ban kiểm toán nội bộ. Dưới đây là một số vai trò và mục tiêu của kiểm soát nội bộ.
Vai trò của kiểm toán nội bộ
Kiểm toán nội bộ đóng vai trò vô cùng cần thiết trong mọi hoạt động quản lý, phát triển của tổ chức, doanh nghiệp. Kiểm toán nội bộ có vai trò chủ yếu sau:
- Kiểm toán nội bộ cung cấp về sự đảm bảo độc lập về tính chính xác và đáng tin cậy của thông tin tài chính và hoạt động kinh doanh nên nó sẽ góp phần nâng cao tính minh bạch trong quản lý, giúp ban lãnh đạo có được thông tin chính xác để ra được quyết định sáng suốt.
- Giúp xác định và đánh giá các rủi ro tiềm ẩn, từ đó đưa ra các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro hiệu quả. Đánh giá được tính hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ, quy trình hoạt động để có thể đề ra giải pháp nâng cao hoạt động.
- Đánh giá tính khả thi và hiệu quả của các dự án đầu tư, hỗ trợ ban lãnh đạo theo dõi và đánh giá hiệu quả thực hiện các mục tiêu chiến lược.
- Giúp phát hiện và ngăn chặn các hành vi gian lận, tham nhũng, thất thoát tài sản. Đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật liên quan đến hoạt động của tổ chức, doanh nghiệp.
>> Xem thêm: Hệ thống kế toán doanh nghiệp XYZ
Mục tiêu của kiểm toán nội bộ
Theo quy định tại Điều 4 Nghị định 05/2019/NĐ-CP, thông qua các hoạt động kiểm tra, đánh giá và tư vấn, kiểm toán nội bộ đưa ra sự đảm bảo và khuyến nghị độc lập, khách quan về các nội dung sau:
- Hệ thống kiểm soát nội bộ của đơn vị đã được thiết lập và hoạt động phù hợp nhằm ngăn ngừa, phát hiện và quản lý rủi ro của đơn vị.
- Quy trình quản trị và quản lý rủi ro của đơn vị đảm bảo hiệu quả và hiệu suất cao.
- Mục tiêu hoạt động và mục tiêu chiến lược, kế hoạch, nhiệm vụ công tác do đơn vị thực hiện.
Nhiệm vụ của kiểm toán nội bộ
Theo Điều 20 Nghị định 05/2019/NĐ-CP quy định, kiểm toán nội bộ thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng, bao gồm:
- Xây dựng các quy trình kiểm toán nội bộ trong đơn vị và trình lãnh đạo trực tiếp xem xét, phê duyệt.
- Lập kế hoạch kiểm toán nội bộ hàng năm trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và tiến hành hoạt động của ban kiểm toán nội bộ theo kế hoạch đã được phê duyệt.
- Thực hiện các chính sách, quy trình và thủ tục kiểm toán đã được phê duyệt, đảm bảo chất lượng và hiệu quả.
- Kiểm tra, tư vấn đột xuất theo yêu cầu của các đối tượng quy định tại Khoản 4 Điều 12 của Nghị định 05/2019/NĐ-CP này.
- Đề xuất các hành động khắc phục sai sót và đề xuất các biện pháp cải tiến, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ.
- Chuẩn bị báo cáo kiểm toán nội bộ.
- Kịp thời thông báo và gửi kết quả kiểm toán theo đúng quy định.
- Xây dựng, chỉnh sửa, hoàn thiện các phương pháp kiểm toán và phạm vi hoạt động kiểm toán để có thể cập nhật, theo dõi sự phát triển của đơn vị.
- Tư vấn cho các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trong việc lựa chọn, giám sát việc sử dụng dịch vụ kiểm toán độc lập đảm bảo tiết kiệm và hiệu quả.
- Trình bày ý kiến của kiểm toán khi được yêu cầu để các đối tượng nêu tại Điều 4, Điều 12 Nghị định 05/2019/NĐ-CP này xem xét, quyết định dự toán ngân sách, phân bổ, giao dự toán ngân sách và quyết toán ngân sách, báo cáo tài chính, báo cáo quản lý.
- Duy trì liên lạc thường xuyên với cơ quan kiểm toán độc lập của đơn vị để đảm bảo sự hợp tác hiệu quả.
- Thực hiện các nhiệm vụ khác do các đối tượng quy định giao hoặc theo quy định của pháp luật.
Quy chế kiểm toán nội bộ
Theo Mục 1 Điều 12 Nghị định 05/2019/NĐ-CP, quy chế kiểm soát nội bộ gồm:
Mục tiêu, phạm vi hoạt động, vị trí, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của bộ phận kiểm toán nội bộ trong đơn vị và mối quan hệ với các bộ phận khác; trong đó có các yêu cầu về tính độc lập, khách quan, các nguyên tắc cơ bản, yêu cầu về trình độ chuyên môn, việc đảm bảo chất lượng của kiểm toán và các nội dung có liên quan khác.
Quy trình kiểm toán nội bộ
Quy trình kiểm toán nội bộ sẽ hướng dẫn chi tiết về phương thức đánh giá rủi ro, lập kế hoạch, cách thức thực hiện công việc kiểm toán, lập và gửi báo cáo kiểm toán, theo dõi, giám sát, thực hiện kiến nghị sau kiểm toán, lưu hồ sơ, tài liệu kiểm toán nội bộ. Sau đây là quy trình 4 bước kiểm toán nội bộ:
Bước 1: Lập kế hoạch
Bước đầu tiên ban kiểm toán nội bộ cần phải lập một kế hoạch chi tiết. Nội dung chính sẽ bao gồm: xác định mục tiêu và phạm vi kiểm toán, đánh giá rủi ro kiểm soát nội bộ, lập kế hoạch kiểm tra chi tiết, xây dựng chương trình kiểm toán.
Những kế hoạch kiểm toán sẽ được thể hiện bằng biên bản để ghi nhớ, sau đó sẽ xác định những người chịu trách nhiệm về các quy trình liên quan và xác định mốc thời gian cụ thể để bắt đầu cuộc kiểm toán.
Bước 2: Thực hiện kiểm toán
Bước tiếp theo của quy trình kiểm toán nội bộ là thực hiện kiểm toán, kế toán viên nội bộ sẽ ghi lại những kết quả kiểm toán và thực hiện các thử nghiệm kiểm soát cơ bản làm bằng chứng đánh giá tính hiệu quả của quy trình kiểm soát nội bộ của giai đoạn này.
Kiểm toán viên nội bộ bổ sung chi tiết về thử nghiệm như tiêu chí cũng như quy mô kiểm tra, số lượng mẫu cần thiết, phương pháp chọn mẫu để thu thập thông tin đầy đủ khi phát hiện. Nếu thủ tục thử nghiệm được mô tả trong chương trình đánh giá không cung cấp đủ thông tin để đưa ra hướng dẫn và kết luận thì kiểm toán viên nên điều chỉnh kế hoạch thử nghiệm và thực hiện thử nghiệm bổ sung.
Để làm cơ sở cho kết quả và kết luận kiểm toán thì kế toán viên phải thực hiện phân tích và đánh giá, xác định thông tin và ghi lại thông tin trong quá trình thực hiện kiểm toán. Kiểm toán viên phải đưa ra bằng chứng mà kiểm toán viên thu thập được thông qua việc thực hiện các thủ tục quan sát, phỏng vấn và kiểm tra.
Bước 3: Báo cáo kết quả
Bước tiếp theo sau khi thực hiện kiểm toán là báo cáo kết quả, người quản lý kiểm toán cần phải nộp báo cáo kiểm toán nội bộ định kỳ cho ban hội đồng quản trị và ban giám đốc của công ty. Nội dung và tần suất của báo cáo của kiểm toán viên nội bộ phải phụ thuộc vào tính cấp thiết của hoạt động mà ban giám đốc công ty muốn thực hiện.
Báo cáo kết quả kiểm toán cần phải được lập các nguyên tắc về yêu cầu và tiêu chí chất lượng để xuất bản và gửi báo cáo. Việc trao đổi và báo cáo kết quả kiểm toán cần phải tuân thủ đúng quy định để đảm bảo được tính hiệu quả. Các quy trình này phải được thiết lập dựa trên quy trình, chính sách của các bên liên quan.
>> Xem thêm: Hướng dẫn chi tiết về báo cáo thuế theo quý
Bước 4: Giám sát triển khai
Bước cuối cùng của quy trình kiểm toán nội bộ là giám sát triển khai, kiểm toán viên sẽ phải thảo luận về các phát hiện và đề xuất giải pháp với ban lãnh đạo. Thông tin này sẽ được thông báo đến các bộ phận để tìm cách khắc phục sai sót.
Công việc của kiểm toán sẽ giám sát việc thực hiện kết quả thực hiện kiến nghị kiểm toán, xác minh việc thực hiện các giải pháp sửa lỗi. Quá trình theo dõi có thể đơn giản hay phức tạp phụ thuộc vào quy mô cũng như phần mềm theo dõi của tổ chức, doanh nghiệp.
Tóm lại, kiểm toán nội bộ là một việc rất hữu ích giúp tổ chức, doanh nghiệp nâng cao hiệu quả hoạt động, quản lý rủi ro hiệu quả và tuân thủ theo quy định của pháp luật. Do đó, các tổ chức doanh nghiệp nên chú trọng vào hoạt động kiểm toán để mang lại hiệu quả và sự phát triển trong kinh doanh. Hy vọng bài viết trên sẽ cung cấp cho bạn những thông tin bổ ích nhất về kiểm toán nội bộ.